Acht woningen in de Johanneskerk

In december 2020 sprak onze redactie voor het eerst met Dirk Jan Franken, de nieuwe eigenaar van de Johanneskerk, over zijn plannen met het monumentale gebouw. Zijn enthousiasme van toen is de afgelopen jaren niet minder geworden. Nog altijd praat hij met gedrevenheid over zijn bijzondere bezit. Zeker nu de vergunningsaanvraag eind vorig jaar kon worden ingediend, waarmee straks acht woningen in de Puiflijkse kerk kunnen worden gerealiseerd.

Franken vertelt: „Na aanvankelijk met een zorginstelling aan een plan voor meerdere zorgwoningen te hebben gewerkt, dat uiteindelijk geen definitieve vorm kreeg, heb ik ongeveer een jaar geleden de ommekeer gemaakt en kwam het huidige plan op stoom.”

„In het nieuwe plan dienden zowel de gemeente als de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed meegenomen te worden. De bestemming en de in- en externe kwaliteit van het kerkgebouw liggen immers onder een vergrootglas. Toen het ontwerp van architect Frank Marcus groen licht kreeg, kwamen het plan en de uitwerking ervan in een stroomversnelling. De aanvraag voor de omgevingsvergunning is ingediend, inclusief de daarbij behorende onderzoeken zoals naar de invloed op flora en fauna.”

„Nu is de aanvraag voor de omgevingsvergunning in behandeling bij de gemeente en kan er straks begonnen worden met het zoeken naar de juiste aannemer. Het werken in en aan zo’n monumentaal gebouw vereist nu eenmaal een andere benadering dan een bouwproject op een open locatie met een hoge kraan en grote elementen”, aldus de kerkeigenaar.

Bijenkorven
Het plan voorziet in acht koopappartementen, vier links en vier rechts in het gebouw, met daartussen een brede gang zoals die in de kerk tussen de banken liep, en hoog tot aan de gewelven. Die gewelven blijven dus zichtbaar, zoals de Rijksdienst dat graag ziet. Links en rechts in de kerk komen vier ronde vormen, van kolom naar kolom. Bijenkorven, zo noemt Franken ze, met erachter aan elke zijde twee woningen met twee woonlagen.

Onder het enorme dak van de Johannes komen nog eens vier woningen met één woonlaag. Twee aan elke kant onder de kap en dus óp de gewelven. Een trappenhuis met lift stijgt op uit het dak van de voormalige sacristie en zorgt voor de toegang tot deze appartementen.

Het Smitsorgel blijft, verzekert Franken. „Daar was de man van de Rijksdienst ook enthousiast over. Een orgeldeskundige heeft er nog op gespeeld en was verbaasd over de goede staat van het instrument, hoewel enig opknapwerk noodzakelijk zal zijn. Jammer dat er een aantal jaren niet op gespeeld is. Ze zeggen dat het orgel op de nieuwe plek, helemaal voor in de kerk waar ooit het altaar stond, nog beter tot zijn recht zal komen en van de akoestiek daar zal profiteren. Wie weet kunnen er orgelconcerten gegeven worden en is er straks koorzang mogelijk.”

Transformatie
Ook de ontwerper van de woningen in de kerk, Frank Marcus van Marcus Architecten, geeft een reactie op de plannen: „Als erfgoeddeskundigen willen we in een transformatie van een dergelijk religieus gebouw, naast de prachtige en monumentale architectuur, ook de maatschappelijke immateriële waarden proberen voort te zetten. Dus hetzelfde gebouw voorzien van een andere functie, in dit geval wonen, maar zodanig dat de oude waarden aanwezig blijven.”

„Onze inzet is daarnaast om de wijziging ook omkeerbaar te maken”, vervolgt hij. „De kerk is gebouwd in de jaren 1868-1870 naar ontwerp van de Duitse architect Carl Weber. Typisch voor hallenkerken als deze is de hoge lege ruimte onder de ruime kruisribgewelven, de holte, in de midden- en zijbeuken. Die lege ruimte in de zijbeuken is in ons ontwerp gevuld als woning; van holte naar volte. De hoge lege ruimte van het middenschip blijft daarmee wél ervaarbaar. Door met hout en duurzame materialen te bouwen is de impact van de verbouw bovendien laag en is het in de toekomst altijd mogelijk om terug te keren naar de oorspronkelijke functie van het gebouw”, vertelt de architect, voor wie het Puiflijkse niet vreemd is.

Zeker is dat het bijzonder wonen wordt in de Johannes, die met het huidige plan, uitwendig dan, vrijwel in de staat blijft zoals de kerk al sinds 1868 gekend wordt.

Boven: het technisch ontwerp van de begane grond, onder: buitenaanzicht van de Noordgevel, rechts (Impressies: Marcus Architecten)